Tapi, aya hiji kaanehan nu mindeng karasa ku Ujang. Saban peuting, nalika manehna nyorang Jembatan Cigagak, sok aya sora leuleus kawas jalmi nu murengked. Teu sakadar eta, dina sababaraha kali, Ujang ningali aya sosok awéwé make kabaya bodas nangtung di gigir jambatan.

Teu lila, kasasaha lembur mimiti nyaritakeun kaanehan eta. Aya nu nyebut eta awéwé mangrupa arwah nu can tenang, aya oge nu percaya yen eta ngan ukur kalangkang imajinasi.

Manah Ujang ngadadak nyaring, tapi anjeunna henteu lumpat. Sabalikna, Ujang ngadek jeung nyoba nyanghareupan. Geus kitu, sésa cahaya bulan nyorot ka hiji bayangan awéwé nu nangtung. Awakna siga transparan, tapi sorot panonna sedih.

"Saha anjeun?" tanya Ujang, sora na pinuh ku kahariwang.

"Abdi… teh Rukmini. Mangsa kapungkur, abdi… ditalipak di ieu tempat..."

Ujang ngadenge carita nu matak ngagegerkeun. Rukmini nyaéta mojang lembur nu ngaleungit sababaraha dasawarsa katukang, cenah dirérétan ku lalaki jahat teras dihaja diséépkeun di walungan. Ti harita, rohana henteu pernah tenang.

Dina hiji mangsa, di tengah leuweung lempeng Gunung Surapati, aya hiji lembur leutik anu disimbutan ku awan bodas nu ngajajar kawas payung alam. Lembur éta ngaranna Cihaneut. Jalma-jalma didinya masih keneh percaya kana dongeng karuhun, yen gunung éta aya kakuatan gaib nu dijaga ku Ratu Sapmiah, hiji wanoja anu can aya nu pernah ningali sabenerna.

Di antara urang lembur, aya hiji pamuda anu ngaranna Jaka Suradipraja. Anjeunna cicing jeung nini-nina nu geus kolot. Jaka tumuwuh jadi pamuda anu gagah, ngabogaan rasa panasaran nu gede kana sagala hal, utamana hal-hal mistis nu patali jeung Gunung Surapati. Anjeunna remen ngadenge dongeng ngeunaan Ratu Sapmiah, wanoja anu cenah hirup di antara dunya nyata jeung kahyangan.

Dina peuting bulan purnama, Jaka mutuskeun pikeun neuleuman misteri Gunung Surapati. Anjeunna nyiapkeun bekel, tangtungan, jeung sajabana. Bari mawa tangkal obor, manéhna naek ka gunung kalayan ati-ati. Anjeunna teu sadar yen lalampahan éta bakal ngarobah hirupna salilana.

Nalika nepi ka hiji leuweung leutik di satukangeun curug, Jaka ningali cahaya nu ngagenclang. Anjeunna ngaléngkah, nepi ka nempo hiji wanoja nu geulis tur nyanghareupan langit. Jaka henteu wasa nyarita, sakumaha geulisna wanoja éta.

"Manéhna pasti Ratu Sapmiah," pikirna.

Wanoja éta, kalayan sorot panon nu teuas, nyarita, "Saha nu merean anjeun asup ka ieu tempat?" Suarana lembut tapi boga kakuatan nu nyingsieunan.

Jaka, sanaos haténa ngagebeg, neundeun rasa hormat. "Abdi hoyong terang saha anjeun, naha bener anjeun Ratu Sapmiah?"

Wanoja éta seuri leuleus. "Abdi sanés ngan ukur dongeng. Anjeun sumping ka dieu, tapi teu terang naha anjeun dipilih ku gunung ieu."

Jaka panasaran. "Dipilih? Naon hartina?"

"Aya hiji amanat, hiji takdir anu ngan jalma tangtu bisa narima. Tapi anjeun kudu siap ngorbankeun sagalana."

Saperti halna guntur nu ngagebrét langit, Jaka ngarasa geter dina haténa. Anjeunna sadar yén geus teuing jauh leumpang, balik ogé moal gampang. Ratu Sapmiah nyaritakeun yen manehna salila ieu ngajaga rusiah kolotna. Hiji kakuatan gaib nu ngan bisa diwariskeun ka jalma anu pantes.

Di hareupeunana, ngadadak muncul gambaran ngeunaan kahirupan urang lembur, nasib maranéhna anu patali jeung kakuatan Gunung Surapati. Jaka kudu milih: neruskeun hirup saperti biasa atawa narima takdir jadi panerus Ratu Sapmiah.

Nalika manehna mutuskeun pikeun narima takdir, ujug-ujug angin ngahiliwir ngurilingan manehna. Sakabéh awakna karasa hampang, siga aya nu mawa ka alam séjén.

Nalika panonna kasadar deui, Jaka geus aya di sisi lembur. Jalma-jalma ningali manehna ku rasa heran, sabab éta wengi, Gunung Surapati siga ngaluarkeun cahaya béda, leuwih caang tibatan biasa.

Saeutik-saeutik, Jaka mimiti ngaraos parobahan dina awakna. Anjeunna tiasa ngadenge sora alam, ngaraoskeun geter bumi, sarta ngarti kana sagala kakuatan nu nyamuni di gunung éta.

Tapi aya hiji hal deui nu jadi tanggung jawabna—nyumputkeun rusiah ieu ti jalma nu teu pantes mengetahuna.

Ti harita, Jaka henteu deui ngan saukur pamuda biasa. Anjeunna jadi juru pangajén Gunung Surapati, ngajaga rusiah nu ngan sakapeung bisa dipikanyaho ku jalma anu bener-bener milu hirup di alam alamiah.

Jeung kitu, legenda Ratu Sapmiah terus lumangsung, hirup di carita-carita nu dicaritakeun turun-temurun. Saha waé anu wani néangan misteri Gunung Surapati, meureun moal ngan ukur manggih carita, tapi ogé takdirna sorangan.

Bubuka

Di jero leuweung leutik nu aya di Kampung Sindangluyu, di antara pasawahan nu humarap ka Gunung Tampomas, aya hiji curug nu disarebut Curug Bangkong. Masarakat sabudeureun yakin yén tempat éta pinuh ku misteri, sabab unggal peuting Jumaah Kliwon sok kadenge sora bangkong ceurik, padahal euweuh sasatoan di dinya.

Salah sahiji jelema nu kungsi kaalaman kajadian aneh di dinya nyaéta Mang Karna, saurang patani sepuh nu hirup di lembur. Baheula, mangsa anjeunna masih kénéh ngora, anjeunna sakapeung sering dagang ka kota ngaliwatan leuweung éta. Tapi hiji peuting, aya hiji hal nu ngajadikeun manéhna henteu weléh émut ka Curug Bangkong.

Hiji soré, Raka, incu Mang Karna nu kakara mulang ti kota, datang ka imah aki-nina. Anjeunna geus lila henteu mulih, sabab sakola di kota. Tapi waktu balik, anjeunna kaget ningali kampungna beuki sepi, lantaran loba budak ngora nu milih minggat ka kota pikeun milari kahirupan hadé.

"Aki, kunaon lembur jadi sepi kieu?" ceuk Raka bari nyuuhan kopi.

Mang Karna ngajawab, "Loba nu geus indit, budak ngora ayeuna leuwih milih hirup di kota. Tapi aya hal nu leuwih matak pikahariwangeun, Curug Bangkong... masih kénéh nyieun sarua kaayaan mistis."

Raka reuwas. "Aki, caritakeun ka abdi ngeunaan Curug Bangkong. Kunaon tempat éta jadi kasohor?"

Mang Karna ngasongkeun roko daun kawungna, terus ngalayangkeun panon kana leuweung nu angger ti jandéla. "Baheula, Aki sakapeung ngaliwatan éta curug mun badé ka pasar. Tapi hiji peuting, Aki ningali sesosok bayangan bodas di sisi curug... siga awéwé nu nangtung bari nempo ka langit. Aki semu hémeng, tapi nalika Aki ngadeukeutan, éta bayangan ngaleungit... jeung ujug-ujug angin gede datang, neundeun kahadean jeung kacida seremna."

Raka ngarasa panasaran. "Aki, abdi hoyong angkat ka Curug Bangkong!"

Mang Karna ngalinggih, mairan, "Lamun rék angkat, tong sorangan. Abdi bakal ngajak anjeun isuk-isuk."

Isukna, Mang Karna jeung Raka indit ka Curug Bangkong. Sapanjang jalan, seuseungit baseuh humandeuar, lebah di pasawahan, bangkong hiber jiga aya nu ngawaskeun. Hawa poék sanajan panonpoé acan nepi ka puncak.

Tepi ka curug, sora cai ngagerojok, ngadengdek jero leuweung. Mang Karna ngadeukeutan batu gede di sisi curug, bari nyabak éta batu. "Di dieu tempat Aki ningali bayangan éta..."

Bray, tiba-tiba aya sora seuri leuleus tina balik batu! Raka ngajerit, sedengkeun Mang Karna gancang ngucapkeun doa. Ti tukangeun batu, muncul hiji awéwé baju bodas, buuk panjang, nyanghareupan maranéhna.

"Anjeun... saha?" Raka méh teu bisa ngomong.

Awéwé éta nyarita lambat, "Kuring... dulur anjeun... tapi, kuring dikutuk di dieu... sabab loba jelema nu henteu percanten kana legenda ieu... sareng ayeuna, anjeun bakal terang kahadean éta!"

Sora guludug ngaguruh, angin ngarumpuyuk, tangkal-tangkal ngoyag. Mang Karna jeung Raka lumpat, tapi curug sapertos narik aranjeunna deui. Nepi ka Raka kagulung ku cai curug.

Mang Karna ngagabrug kana sisi curug, narik leungeun Raka. Bari ngucapkeun rajah, manéhna neundeun kekuatan pangalaman jeung doa. Sakeudeung, hawa poék leungit, angin tilem, awéwé éta teu aya deui. Raka bisa ngajedag, napas na kaburu-buru.

Maranéhna gancang mulang ka lembur, tapi nalika Raka noleh ka tukang, curug éta siga henteu robah. Ngan hiji hal nu anéh—sora bangkong teu aya deui.

Ti saprak éta, Curug Bangkong henteu deui kasohor mistis. Tapi Mang Karna sadar, yén kabéh kajadian di dunya téh aya sabab akibatna. Kampung Sindangluyu terus robah, tapi legana tetep nyimpen carita nu teu gampang leungit.

Raka, sanggeus petualangan éta, jadi leuwih hayang ngajaga budaya lemburna. Anjeunna mimiti nyerat carita-carita sakabéh legend nu kungsi aya, supados henteu hilap ku jaman. Sarta ti dinya, legenda Curug Bangkong jadi carita nu teu ukur ngajarkeun sieun, tapi ogé ngajarkeun ajén-inajén kahirupan.

Tangtosna, ieu carita bisa disimpen sareng dibagikeun ka generasi saterasna. Upami hoyong maca langkung seueur ngeunaan budaya Sunda, tiasa nganjang ka Kang Ruli pikeun artikel-artikel menarik ngeunaan carita rakyat sareng sajarah Sunda.

Sumber otoritatif: Buku Sasakala Tatar Sunda

Di hiji lembur nu jauh ti riweuhna kota, aya budak leutik ngaranna Jaka. Anjeunna anak yatim piatu nu hirup sareng nini na di saung alit gigireun sawah. Sanajan leutik tur rapuh, haténa Jaka sarua tarik jeung kahadean nu nanceb jero. Unggal isuk, anjeunna leumpang ka sakola bari nyorang sawah nu pinuh ku embun, haténa pinuh ku impian.

Hirup di lembur Nyeri lain hal anu gampang. Sakola ngan ukur nepi ka kelas genep, sanggeus éta murangkalih biasana langsung nyanghareupan hirup. Tapi Jaka béda, anjeunna hoyong neruskeun sakola ka kota. Nini na remen nyarios, "Jaka, sakola mah henteu ukur di bangku, tapi dina kahirupan sapopoe."

Tapi Jaka teu kapok, anjeunna ngusahakeun sagala rupa pikeun neuleuman élmu. Anjeunna rajin maca buku ti perpustakaan sakola, sanajan ngan ukur sababaraha helai anu tos lapuk. Lantaran kahadean sarta kasabaranana, hiji poé, hiji guru ngaranna Pak Ramdan, perhatikeun kaambekan Jaka. Anjeunna méré tawaran pikeun ngabiayaan sakolana upama Jaka lulus jeung nilai pangluhurna.

Hanjakal, cobaan datang ti sakurilingna. Jaka ditalangkeun ku budak séjén, dileuleuskeun ku batur-baturna nu henteu resep anjeunna maju. "Urang lembur mah ulah loba impian!" ceuk hiji budak nyentak. Haté Jaka remuk, tapi manéhna henteu rék nyerah. Dina peuting nu pinuh ku hujan, Jaka nangtung di gigireun jandéla, nempo caang lampu kota ti kajauhan. Anjeunna sumpah dina haténa yén moal aya hal nu bisa ngahalanganana.

Jaka tetep diajar. Anjeunna guguru ka Pak Ramdan unggal peuting. Malah, anjeunna kapilih jadi nu panghadéna di sakolana. Waktos ujian ahir, anjeunna meunang beasiswa pikeun neruskeun sakola ka kota. Tangis nini na ngucur, antara bungah jeung kahariwang. "Ulahlah mopohokeun lembur ieu, Jaka," saur nini na.

Sataun ti harita, Jaka balik ka lemburna, sanajan ukur sakeudeung. Anjeunna nyandak buku-buku anyar pikeun murangkalih di sakolana. "Lamun urang teu mimiti ngarobah, saha deui?" saur Jaka. Anjeunna sadar yén sakola sanes ukur di bangku, tapi oge dina haté nu hayang maju.

Internal link: Kang Ruli – Platform literasi jeung pendidikan Sunda. Eksternal link: Sastra Sunda di Wikipedia

Sia Nu Salah, Abdi Nu Bener

Di hiji lembur, aya saurang lalaki nu ngaranna Mang Ujang. Manehna kasohor lain ku sabab kabagjaan atawa kasuksésan, tapi ku cara pikirna nu teu biasa. Sagalana salah, kajaba manehna sorangan.

“Ieu harga sagala mahal kusabab warung teuing loba,” pokna nalika keur ngopi di warung Bu Eros.

“Naha bet kitu, Mang?” ceuk Mang Dudung, nu harita keur mesen gorengan.

“Tah, lamun warung saeutik, urang moal loba pilihan. Mun pilihan saeutik, urang moal jadi bingung, pan? Mun henteu bingung, urang moal loba pikiran. Lamun henteu loba pikiran, moal loba dahar! Jadi éta harga nu mahal téh salahna warung nu teuing loba!” jelas Mang Ujang, lir siga profesor di kampus.

Mang Dudung ukur bisa unggeuk-unggeuk, teu kuat ngabantah sabab kacida jauhna logika nu diadugkeun ku Mang Ujang.

Teu lila, Mang Ujang ngeluh deui, “Cai hésé ayeuna mah, teu siga baheula.”

Bu Eros anu keur ngasongkeun kopi nanya, “Sugan mah kusabab usum halodo, Mang?”

“Henteu kitu! Ieu mah salah hujan nu henteu asup jadwal! Mun hujan datang sakumaha nu diduga, moal hésé cai. Jigana nu ngatur cuaca teu bisa maca jadwal kalender!” pokna bari neuteup ka langit siga nu ngoreksi kahadean alam.

Warga lembur geus biasa ku cara pikir Mang Ujang, tapi aya nu henteu kuat jeung ceukuna. Salasahiji urang lembur, Udin, milih ngabantah.

“Naha atuh sok nyalahkeun hal-hal nu teu aya hubunganana, Mang? Mending mun kitu mah usaha heula tibatan nyalahkeun warung, hujan, jeung anu séjénna.”

Mang Ujang ukur seuri hareugeueun, “Lain abdi nu salah, Udin! Sakabéh ieu kajadian téh pan planet-planet di langit téh ngorbit ka arah nu salah. Lamun urang hirup di planet séjén, meureun harga moal mahal, cai moal hésé, jeung abdi moal jomblo!”

Ku éta waleran, warga lembur ukur bisa seuri bari ngagaruk sirah. Sabab sanajan sakabéh dunya salah, Mang Ujang mah tetep nu bener.

Pak RT Jeung Proyek Aspal

Di hiji lembur nu cicingeun, warga harayang pisan jalan-jalanana diaspal. Lila teuing maranéhna kudu ngaliwatan jalan nu bolong-bolong, beueus mun hujan, jeung beusi ngagedur mun usum halodo. Barang kapilih jadi Ketua RT, Pak RT Soleh jangji, “Urang bakal boga jalan nu alus. Moal aya korupsi, moal aya rekayasa!”

Warga pada resepeun. Malah, aya nu neundeun harepan yén lemburna bakal siga kota, jalan mulus, henteu beuki keprok jeung lecet nalika naék motor. “Bagja atuh ayeuna mah, teu kudu nyekel jero kana stang deui lamun ngaliwat ka dieu,” ceuk Mang Udin bari seuri.

Hiji poé, mobil nu mawa bahan aspal datang. Buruh-buruh mimiti nyemprotkeun cairan hideung ka jalanan. Lembur jadi rame, aya nu lalajo, aya nu ngurus dokumén, aya nu ukur ngadagoan hasil. Sakur nu ningali jalan nu beuki hideung sarta rapih, beuki resep. “Tingali atuh, alus kénéh ti jalan nagara mah!” ceuk Mang Dudung.

Tapi kabagjaan éta henteu lila. Tilu minggu ti harita, jalan anyar geus mimiti rengat-rengat. Aspal nyapekat bari karoroncodan, sagalana siga digaruk ku leungeun goréng. Budak-budak anu nyoba lalumpatan di jalan anyar malah pada hiber sabab keprok kana bolong.

“Ih, ieu jalan nu diaspal kamari atuh? Ari naha gancang kieu rusakna?” ceuk Bu Eros bari neuteup ka suaminana.

“Heueuh, bet siga nu henteu napel, sakali keuna ku hujan langsung ngaleueur!” tembal Mang Ujang, nu geus ilahar mawa beurat-beurat ngaliwat ka dinya.

Pak RT Soleh, nu tadina jangji bakal ngajieun jalan anu mulus tur kuat, ayeuna kudu nyanghareupan pananya ti warga. Anjeunna maksa seuri, bari neundeun leungeun kana cangkéng. “Ieu mah cuaca nu salah, lain proyekna. Aspal mah geus dipasang sakumaha SOP,” pokna, ngajelaskeun bari henteu tenang.

Warga ukur silih pelong. Mang Udin neundeun leungeun kana tarang, “Atuh ari cuaca kitu-kitu kénéh wae ti heula. Aspal baheula gé henteu gancang rusak kieu!”

Saterusna, warga jadi gura-giru henteu percaya deui kana jangji-jangji. Sababaraha urang nyarita di warung kopi, “Lamun sakieu hasilna, atuh duitna ka mana atuh? Lamun henteu korupsi, naha bet henteu awét jalan téh?”

Sagala rupa kasangka muncul. Tapi Pak RT tetep manteng kana alesan. Nepi ka ayeuna, jalan éta tetep bolong deui, malah leuwih parna batan baheula. Aspal leungit, tapi jangji Pak RT masih kénéh nyampak di unggal juru lembur.

Sapatu Anyar, Utang Kolot

Di hiji lembur, aya budak ngorana nu kasohor ku cara hirupna nu mewah. Ngaranana Eneng Siti. Unggal Minggu, manehna sok datang ka masigit make sapatu anyar. Sapatu na teu biasa, merek mahal, modél anyar, nepi ka budak-budak séjénna sok maledog pagéto.

“Heueuh, Eneng Siti mah enya geulis, tapi ari sapatu na bet sok aya nu anyar waé!” ceuk Uum ka babaturanana.

Tapi di sisi séjén, di warung Bu Rohmah, indungna Eneng Siti, Bu Eti, sok datang jeung utang. “Bu, punten, abdi nginjeum deui sakilo beas. Bulan payun diangsur,” ceuk Bu Eti bari rada déngdék.

Bu Rohmah ukur bisa ngalayang. Ampir unggal minggu, Bu Eti sok nyokot hutang. Beas, gula, minyak, sagala rupa. Tapi salila éta, unggal minggu ogé Eneng Siti sok datang make sapatu anyar.

Kitu deui Mang Asep tukang baso. “Bu, abdi diutang deui waé ayeuna mah,” ceuk Bu Eti. Mang Asep ukur neuteup laleutik bari ngahuleng.

Hiji poé, Bu Rohmah teu tahan. “Bu Eti, punten, abdi nuju panasaran. Ieu utang sok nyampak, tapi Eneng Siti mah saban Minggu maké sapatu anyar. Kumaha atuh éta?” pokna.

Bu Eti reuwas, tapi gancang neundeun carita. “Ih, atuh ulah kitu, Bu! Eneng mah budak, kudu resep. Da sapatu mah meunang kiriman ti dulurna nu di kota!”

Tapi Bu Rohmah ukur unggeuk bari surti, teu neruskeun deui omonganana.

Wanci-wanci saterusna, omongan soal Eneng Siti jeung sapatu anyar terus nyebar ka lembur. Jelema-jelema beuki panasaran. Mang Asep, nu geus teuing sabaraha mangkok baso nu can mayar, nanya langsung ka Eneng Siti.

“Neng, ieu sapatu anu mana deui? Ari utang indung anjeun rék diangsur iraha?”

Eneng Siti ukur seuri saeutik, tuluy ngawaler, “Kumaha atuh, Mang? Ari penampilan mah kudu tetep kiyeu. Ari hutang mah pan biasa, engké ge lunas!”

Mang Asep ngan ukur ngabedegdeg, sedengkeun di warung Bu Rohmah, daftar utang Bu Eti beuki panjang. Sapatu anyar terus datang, tapi utang kolot henteu pegat-pegat.

Kontrakan Jelema Gaib

Di hiji lembur anu cenah masih keneh pinuh ku kajadian anéh, aya hiji imah kontrakan nu geus lila kosong. Ari kosong, kosong keneh, tapi tiap bulan listrikna tetep mayar, WiFi tetep jalan, malah kadang sok kadenge sora TV di jero imah.

Mang Udin, nu nyangking urusan di RT éta, sok heran. “Aneh teuing, ari nu nyicingan euweuh, tapi mayar listrik tetep lancar. Saha nu mayar atuh?” pokna ka Bu Eros, nu sakapeung ngurus data kontrakan di éta lembur.

“Cek catetan, éta imah masih aya nu ngontrak, tapi nu boga imah geus lila henteu ka dieu. Nu ngontrak gé can kungsi ka katingali ku urang-urang,” tembal Bu Eros.

Karasa anéh. Ku kituna, Mang Udin jeung sababaraha urang lembur méakkeun waktu peuting pikeun ngawas éta imah. Ti burit nepi ka tengah peuting, teu aya nu anéh. Tapi pas lebah jam satengah hiji peuting, lampu jero imah hurung sorangan, TV murilit, jeung nu leuwih matak heran deui, WiFi di imah éta katingali masang router anyar.

“Heueuh! Nu masang router saha? Geus euweuh nu ngurus ieu imah deui atuh!” ceuk Mang Udin, rarasaanana beuki hoream.

Teu lila, aya sora batuk leutik. Barudak lembur nu melong ka jero imah rada kasieunan, tapi Mang Udin tagen. “Saha nu di jero? Hei, ieu imah geus lila kosong!” pokna.

Teu lila, aya sora ngajawab, “Kosong ti mana? Abdi geus lila ngontrak di dieu. Pun boga imah sapuk, malah naros naha betah cicing di dieu.” Sora éta rada tarik, siga sora lalaki sepuh.

Mang Udin, sanajan haténa asa nyaringkel, nekat nanya deui, “Ari anjeun saha?”

Ti jero imah, lawang panto muka saeutik. Aya nu nembongan sakilat. Beungeutna bodas pucet, panonna gedé, biwirna ipis, huntu na siga rada muncung. Barang-barang di sabudeureun imah teu robah, tapi aya kipas angin nu muter sorangan.

“Abdi mah sasaha waé nu resep hirup tenang. Di dieu WiFi na tarik, teu aya nu ribut, listrik mayar sorangan. Ayeuna naha rurusuhan nanya kieu-kieu? Anjeun reuwas téa?” ceuk éta mahluk, lir siga batur sapagawean nu keur ngobrol biasa.

Barudak lembur kabéh tigejebur lumpat. Mang Udin ukur bisa nangtung bari ngajepret cangkéng. “Hadeuh, tah eta mah anéh!” pokna.

Saterusna, pamondokan éta teu kungsi direcah deui ku warga. Sababaraha waktu ti harita, tiap malem aya lampu nu hurung, TV nu kedeng, jeung sok kadenge sora rekam suarakeun podcast. Meureun éta nu ngontrak téh lain jalma biasa, tapi jelema gaib nu milih tempat cicing nu aya WiFi kenceng.

Ujang téh budak lembur nu bisa sakola luhur. Ti bubudak, kolotna geus miharep manehna jadi jelema nu suksés. Sanggeus sababaraha taun kuliah di kota, Ujang balik deui ka lembur. Tapi aya nu béda. Ujang nu bareto sok maké kaos jeung calana jeans, ayeuna datang maké baju koko, sarung, jeung sorban bodas lilit kana sirahna.

Barang nepi ka lembur, warga langsung rikat nyampeurkeun. "Subhanallah, Ujang téh geus jadi kyai ayeuna mah!" ceuk Mang Darman bari neuteup ka Ujang jeung rasa reueus.

Bu Imih teu tinggaleun, manehna ceurik haru, "Allahu Akbar, leres pisan cenah sakola téh penting. Ayeuna lembur urang boga kyai!" Budak leutik ge jadi pada nuturkeun Ujang, bari pada nyebut "Abah Ujang, Abah Ujang!"

Padahal, laporan sarjana na can bérés. Skripsi can dipertahankeun. Tapi kabéh geus percaya yén Ujang téh geus jadi tokoh agama.

“Abah Ujang, punten, ieu mah abdi bade naros… Kumaha carana mun mayunan hutang nu geus lila?” ceuk Mang Udin, rada humandeuar.

Ujang ngeluk, tapi nyoba némbongkeun beungeut wijaksana. “Euh… Éta mah kedah ditalar… Ku cara istiqomah… jeung ikhlas…” pokna, sanajan haténa sorangan bingung.

Ti harita, unggal aya hajatan, Ujang sok disuhunkeun maca doa. Unggal aya masalah, Ujang sok dipenta nasehat. Teu aya nu wani naroskeun skripsina.

Tapi hiji poe, babaturan sakuliahna datang ka lembur, nyarekan bari ceurik, "Jang, laporan skripsi can dipertahankeun! Naha balik maké sorban siga kyai?"

Warga pada ngaromong. Ujang ukur bisa mesem hareugeueun. Tapi sorban tetep dipaké. Kumaha atuh, da geus kapalang dianggap kyai. "Kumaha aing?"

Mang Dudung teh jelema nu sok murilit. Lamun aya nu ngahaja datang ka imahna mawa catetan hutang, manehna sok nyanghunjar, ngusap tarang, tuluy ngagerendeng, “Kumaha aing?” Mun nu nagih hutang teuas sakali, manehna sok beuki loba alesan.

“Duh, abdi mah acan aya. Ari ayeuna mah pas pisan keur hese. Kitu ge, si Eneng ayeuna kudu mayar sakola. Kumaha atuh?” Pokna bari neundeun leungeun kana dada siga nu riweuh pisan.

Tapi ari manehna sorangan nu dipiutang, caritana beda. Ti kajauhan keneh, beungeutna geus ngajeblag. Mun geus paamprok jeung nu boga hutang, manehna langsung nutug, “Kumaha anjeun?”

“Hese teuing nyiar duit keur mayar ka aing? Pan ari keur nginjeum siga nu gampang, da puguh aing butuh! Kumaha atuh, naha teu boga itikad alus?” pokna bari melong teuas.

Kitu bae wanci ka wanci, nepi ka balukar kacida. Poho kana hutang sorangan, tapi inget pisan kana hutang batur. Nepi ka hiji poe, hiji jalmi nu resah ka manehna datang bari mawa sarupaning catetan.

“Dudung, ari hutang maneh ka abdi kumaha? Sugan geus poho?” ceuk eta jalmi.

Mang Dudung kaget. Tarangna nu bareto tiis ujug-ujug hareudang. Balemeng. Tuluy manehna balelol deui, ngusap tarang, bari nyarita…

“Kumaha aing?”

Tapi ayeuna, nu di hareupeunana ukur seuri bari nyebut, “Kumaha anjeun?”

Juragan Tajir, Hutang Teu Dibayar

Di lembur Cibitung, aya saurang juragan beunghar, sebut wé Juragan Maman. Imahna jangkung, garasi pinuh ku mobil anyar, sapatu jeung jam tanganana ganti unggal minggu. Mun leumpang ka pasar, pasti sok mawa bedil duit, nyékrak neundeun di jok motor satemenna wé da henteu cukup di saku.

Tapi, aya hiji hal anu matak anéh. Sanajan beunghar, Juragan Maman kawentar panghilapna mun geus nyanghareupan hutang.

Pak Udin, tukang dagang di pasar, pernah nginjeumkeun juragan éta sakilo beras jeung dua kilo daging sawaktu aya pesta di imahna. Béda jeung batur séjén nu mayar tunai, Juragan Maman saukur ngomong:

“Pak Udin, tuluy heula, énjing geura mayar!”

Isukna, Pak Udin ngadeukeutan. “Hapunten, Juragan, abdi hoyong narik hutang kemis kamari.”

Juragan Maman ngagereleng. “Waduh, abdi hilap, bisi can dibayar?” pokna, bari nyarieun beungeut rada reuwas, padahal manehna nu nyutat sorangan.

Teu ukur Pak Udin. Mang Kosim, nu sakali mangsuhkeun duit sabaraha rébu pikeun baéla ngalarapkeun kanopi imah Juragan, meunang giliran kieu kénéh. Waktu ditagih, Maman nyengir bari nepuk tarang.

“Astagfirullah, abdi hilap, bisi can dibayar?”

Lila-lila, sakabéh warga lembur apal kana kabiasaan ieu. Beuki loba nu éra da kabéh jalma di lembur geus boga sebutan pikeun éta kaayaan: “Beunghar ku harta, miskin ku haté.”

Nepi ka hiji poé, juragan kénging balaka. Mobil anyar-anyar kabeungkeut ku tukang bank. Di pasar, teu aya deui nu rék méré hutang.

Di hiji pojok warung, Mang Kosim ngan ukur seuri. “Meureun ayeuna ge, manéhna bakal émut. Ngan sanajan émut, taya nu daék percaya deui.”