Kang Ruli

Di hiji lembur nu dipapaés ku sawah nu ngagurilap dina panonpoé isuk-isuk, hirup hiji budak lalaki nu jenengan Abah Rahmat. Anjeunna budak yatim nu geus lila ditinggalkeun bapana, cicing jeung indungna di imah kai leutik deukeut leuwi. Abah Rahmat pinter, getol sakola, tapi kahirupan henteu salawasna siga nu dipiharep.

Abah Rahmat dipaksa mundur ti sakola alatan biaya. Indungna, Bi Ijah, ngan ukur dagang cau di pasar, duitna pas-pasan kanggo dahar sapopoe. "Abah, ulah sedih, ilmu mah teu ukur ti sakola wungkul," ceuk Bi Ijah bari nyorong tarang budakna. Sanajan kitu, Abah henteu hoyong nyerah. Manéhna diajar sorangan, maca buku-buku lawas ti paraji di lemburna, neundeun harepan yén hiji poé bisa boga ijazah pikeun meunang pagawean nu leuwih hadé.

Dina hiji peuting, Abah Rahmat manggihan sakola pendidikan kesetaraan (PKBM) nu nyayogikeun kasempetan pikeun nu teu bisa neruskeun sakola. Anjeunna gumbira, sabab ayeuna aya harepan anyar. Anjeunna ngiluan program di Kang Ruli pikeun diajar deui jeung nyieun masa depan nu leuwih caang.

Sanggeus sababaraha taun, Abah Rahmat meunang ijazahna. Anjeunna henteu ngan ukur boga dokumén formal, tapi ogé kaparigelan jeung pangalaman nu berharga. Anjeunna jadi inspirasi pikeun barudak lembur séjén, yén sakola henteu kudu lila, tapi ilmu moal kudu saeutik.

Hirup mah henteu salawasna adil, tapi kahadean jeung ketekunan moal kasia-sia. Pangajaran tina carita ieu nyaéta: pangajaran bisa di mana waé, jeung pangpentingna, tekad pikeun diajar moal pegat sanajan kahirupan ngeureunkeun langkah.

"Ilmu téh ladang nu moal pegat panénna, sakola bisa eureun, tapi diajar mah moal kudu eureun."

Dina hiji lembur anu tenang di buana Pasundan, hirup saurang lalaki anu ngaranna Mang Karna. Anjeunna kasohor minangka tukang dagang anu pangbeungharna di éta kampung. Imahna gedé, sawahna lega, jeung sapi-sapina beurat-beurat. Tapi, sanajan hirup dina kakayaan, haténa beuki jauh ti kaadilan. Anjeunna remen nipu dina dagang, nambahan timbangan, sareng ngajual barang-barang anu henteu sajalma-jalma alusna.

Mang Karna henteu kantos lirén tina kahayangna pikeun beuki beunghar. Sakabéh kahirupanana dipuseurkeun kana kumaha carana ngajadikeun harta beuki numpuk. Dina haténa, kahadean jeung kabeneran geus leungit, katut wawanén pikeun milari berkah ti Gusti Allah.

Hiji poé, datang hiji lalaki kolot nu leumpang susah ka warung Mang Karna. Lalaki éta naroskeun sakeupeul béas pikeun dahar sabab geus tilu poé henteu nyorang dahareun. Mang Karna, sanajan imahna pinuh ku béas, malah nyiduhkeun lalaki éta jeung ngusirna.

"Saha nu nyuruh anjeun misikin? Lamun hayang dahar, kudu usaha, ulah saukur narah-narah!" ceuk Mang Karna bari nyingsieunan baju na.

Lalaki kolot éta ngadeuleu Mang Karna lila. Kalayan sora leuleus, anjeunna ngomong, "Inget, jang. Harta téh teu salawasna jadi rejeki. Lamun ku jalan haram, éta téh ngan ukur jadi musibah."

Mang Karna ngan seuri sinis. Dina pikirna, duit téh ukur hasil tina usaha jeung kaahlian. Gusti Allah, hukum alam, jeung batur henteu aya peran dina kakayaanana.

Dina wengi éta, Mang Karna meunang inpormasi yén aya ladang emas di gunung tukangeun lembur. Dina haténa, ieu kasempetan pikeun nyorang kakayaan nu leuwih gede deui. Anjeunna henteu mikir panjang, langsung angkat ka dinya bari mawa sakabéh alat nu diperlukeun.

Dina satengahing leuweung, anjeunna manggihan hiji guha. Sapanjang tembok guha, emas jeung permata nyorang caang. Haténa bagja luar biasa. Anjeunna langsung ngumpulkeun sagala harta nu aya di dinya.

Tapi nalika anjeunna badé kaluar, batu badag ragrag tina luhur, nutupan jalan kaluar. Anjeunna kajebak di jerona. Poé demi poé kalangsu ngaliwat, dahareun jeung cai beuki beak. Anjeunna sadar yén emas anu numpuk henteu bisa nyalametkeun nyawana.

Dina kahariwang, anjeunna émut kana kecap lalaki kolot anu kantos datang ka warungna. Anjeunna hanjakal, tapi teuing telat. Nalika leungeunana mimiti leuleus, anjeunna ngabéjaan ka diri sorangan yén hirup teu sakadar nyorang harta. Anjeunna hayang tarobat, hayang mereah deui, tapi sakabéh hartana kiwari moal bisa nyalametkeun anjeunna ti nasibna.

Dina ahir hirupna, Mang Karna maot di jero guha. Anjeunna henteu tiasa nyandak sagala emasna, sabab harta teh henteu tiasa dibawa maot.

Hikmah tina carita ieu nyaeta kahirupan téh sanés ukur ngeunaan harta. Kabagjaan saleresna asalna tina kahadean, kahormatan, jeung berkah ti Gusti Allah. Jalma nu hirupna ngan ukur ngudag harta tanpa mikiran halal jeung haram, tungtungna moal pernah nyorang kasugemaan. Kahade, sabab harta teu tiasa dibawa maot.